Sonbahar ve Kış Aylarında En Çok Görülen Şikayet: Öksürük
Sonbahar ve kış mevsiminde, özellikle hekimlere en sık başvuru nedenleri arasında yer alan öksürük, bazen haftalarca sürebiliyor. Bu durum, akciğerleri etkileyen yabancı maddeler ve mukusu dışarı atma mekanizmasının temel yolu olması nedeniyle oldukça önemlidir. Yetişkinlerde öksürük altı haftadan uzun sürdüğünde, bu durum “kronik öksürük” olarak tanımlanır ve dikkat edilmesi gerekir.
Acıbadem Bakırköy Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Süha Alzafer, dinmeyen öksürük şikayetlerinde mutlaka doktora başvurulması gerektiğine dikkat çekerek, “Öksürük genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları ve sigara kullanımından kaynaklansa da, ciddi hastalıkların belirtisi olabiliyor. Sekiz haftadan uzun süren öksürüğü hafife almak yerine, vakit kaybetmeden uzman görüşü almak hayati önem taşır” diyor.
Kronik Öksürüğe Sebep Olan Temel Faktörler ve Öneriler
Sigara ve Solunum Yollarına Zarar Veren Etkenler
Kronik öksürüğün başlıca nedenlerinden biri sigara içmek ve sigara dumanına maruz kalmaktır. Sigara içen bireylerde, hiç sigara kullanmayanlara göre üç kat daha fazla öksürük görülme oranı vardır. Sigaranın bu etkisinin temel nedeni, solunum yollarını tahriş ederek sürekli inflamasyona yol açmasıdır. Ayrıca, sigara öksürüğü sadece tahrişle sınırlı kalmayıp, akciğer kanseri ve KOAH gibi ciddi hastalıkların da habercisi olabiliyor. Sigara kullanan kişiler, öksürüğün sigaradan kaynaklandığını düşünerek, altta yatan hastalıkların erken teşhisini geciktirebiliyorlar.
Astım ve Solunum Yolu Hastalıkları
Astım, kronik öksürüğün en sık görülen sebeplerinden biridir. Yapılan araştırmalar, her 100 astım hastasının yaklaşık 57’sinde tek başına öksürük belirtisinin ilk ve en belirgin yakınma olduğunu gösteriyor. Bu öksürük genellikle gece uykudan uyandırır veya sabah saatlerinde artış gösterir. Beraberinde nefes darlığı, hışıltılı solunum ve göğüs sıkışması gibi yakınmalar da görülebilir.
Gastroözofageal Reflü ve Mide Asidi Sorunları
Gastroözofageal reflü, yemek borusu ile mide arasındaki kas yapısının gevşemesi sonucu mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçmasıdır. Bu durum, ses tellerinde asit muhteviyatlı içeriğin tahriş etmesine ve gıda kırıntılarının istemsiz olarak akciğerlere kaçmasına neden olarak kronik öksürüğü tetikler.
Sinüzit ve Sinüs Enfeksiyonları
Sinüzit, burun ve sinüslerin iltihaplanmasıyla ortaya çıkan ve sıkça görülen bir rahatsızlıktır. Sinüzit hastalarında oluşan geniz akıntısı, boğazın tahriş olmasına ve dolayısıyla öksürüğün artmasına neden olur. Geceleri yatarken artan bu geniz akıntısı, kronik öksürüğün önemli bir sebebidir. Uzmanlar, özellikle uzun süreli geniz akıntısında, ilaç kullanımı ve tedaviye özen göstermek gerektiğine vurgu yapıyor.
Bronşektazi ve Kronik Balgam Üretimi
Bronşektazi, geçirilmiş zatürre ve enfeksiyonlar sonrası bronşların genişlemesi ve deformasyonu ile karakterize bir hastalıktır. Bu hastalıkta, sürekli ve bol miktarda balgam çıkarma, zaman zaman kanlı balgam görülmesi öne çıkan belirtilerdir. Enfeksiyonlar ve iltihaplar eklenince, öksürük şiddetlenir ve hayatı tehdit edici boyutlara ulaşabilir.
Bronşit ve Mevsimsel Etkiler
Bronşit, akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır. Kronik bronşit, özellikle sonbahar ve kış aylarında, en az üç ay boyunca devam eden öksürük ve balgam yakınmalarıyla kendini gösterir. Sigara içenlerde daha yaygın olan bu durum, uzun süreli tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri gerektirir. Akut bronşit ise, genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve kronikleşmez.
Covid-19 ve Viral Enfeksiyonlar
Sonbahar ve kış aylarında artan nezle, grip ve Covid-19 gibi viral enfeksiyonlar sonrası öksürük, haftalarca sürebilir. Özellikle alerjik kişilerde, bu öksürüklerin uzaması ve şiddetlenmesi olasılığı artar.
Tüberküloz ve Kanser
Kronik öksürük, akciğerlerde ve solunum yollarında ciddi hastalıkların belirtisi olabilir. Tüberküloz, özellikle öksürükle birlikte kanlı balgam, kilo kaybı, iştahsızlık ve gece terlemesi gibi ek belirtilerle kendini gösterir. Bu hastalığın erken tanısı, hem hastanın sağlığı hem de toplum sağlığı açısından hayati öneme sahiptir.
Üst solunum yolu ve akciğer kanserleri de, özellikle 40 yaş ve üzerinde, sigara kullanımıyla ilişkili, nedeni bilinmeyen ve zamanla artan öksürüklerde dikkate alınması gereken önemli hastalıklardır. Kanlı balgam, göğüs veya sırt ağrısı, zayıflama ve iştahsızlık gibi ek belirtilerle birlikte görülebilir.
İnterstisyel Akciğer Hastalıkları ve Kalp Yetmezliği
Interstisyel akciğer hastalıkları, akciğer dokusunun sertleşmesine neden olan geniş ve karmaşık bir hastalık grubudur. Bu durumda, yeterince oksijen ve karbondioksit değişimi sağlanamaz ve kronik öksürük ile nefes darlığı gelişir.
Kalp yetmezliği ise, kalbin kan pompalama fonksiyonunun bozulması sonucu akciğerlerde kan toplanmasıyla kendini gösterir. Bu durumda öksürükle birlikte, özellikle gece yatarken artan yakınmalar, hırıltılı solunum ve pembe renkli balgam görülebilir. Bu belirtiler, kalp yetmezliğine işaret edebilir.
Diğer Nedenler: Kulak Kiri ve Buşon
Bazı durumlarda, kulaklarda birikmiş kulak kiri veya buşon, öksürük refleksini tetikleyebilir. Kulak kiri temizlendikten sonra, öksürük genellikle sona erer. Bu nedenle, kronik öksürükte kulak sağlığını da göz önünde bulundurmak önemlidir.
