Dijital Ortamın Günlük Hayatımıza Etkisi
Dijital ortam, küresel iletişim ve etkileşim biçimimizi köklü bir şekilde dönüştürdü. Son yirmi yılda özellikle hızla gelişen teknolojik yenilikler, modern yaşamın her alanında kendini gösteriyor. Bu değişim, bizim dünyayı ve diğer insanları anlama biçimimizi yeniden şekillendiriyor. Günümüzde dijital ortam, yaşamımızın ayrılmaz bir parçası haline gelirken, uyum sağlama çabalarımız sırasında önemli psikolojik ve duygusal zorluklar da ortaya çıkıyor.
Dissosiyasyon ve Dijital Bağımlılık
Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü öğretim üyesi Dr. Öğr. Üyesi Serdar Körük, dijital ortamın olası risklerini ve bu ortamla sağlıklı bir denge kurmanın yollarını detaylı şekilde anlattı. Körük, teknolojik gelişmelere bağlı olarak insanların son iki on yılda doğadan, yüz yüze iletişimden ve geleneksel ilişkilerden uzaklaştığını belirtiyor. Bu durum, bireylerde dissosiyasyon yani kendi gerçekliklerinden kopma sürecinin başlamasına zemin hazırlıyor. Bu psikolojik durum, kişinin kendisiyle ve çevresiyle sağlıklı ilişkiler kurmasını güçleştiriyor.
Sağlıklı Dijital Kullanım İçin Tavsiyeler
Serdar Körük, dijital dünyayla kurulan ilişkinin sürdürülebilir ve sağlıklı olması adına alınabilecek önlemleri şu şekilde sıraladı:
- Dijital ortamı bir haz objesi olarak görmemeli, eğlenmek ve keyif almak amacıyla kullanmayı sınırlandırmalıyız. Bu ortamlar, sadece bir eğlence kaynağıdır ve tüm ihtiyaçlarımızı karşılamak için kullanılmamalıdır. Kendimize bu konuda sınırlar koymak, denetim sağlamak oldukça önemlidir.
- Sosyal medyada geçirilen zaman ve çevrimiçi oyunlar, belli bir oranda keyif verse de, bunlar sadece geçici telafi edici mekanizmalar olmalı. Bu aktiviteleri, kaygılarımızı azaltmak veya keyif almak amacıyla aşırı kullanmaktan kaçınmalıyız.
- Kullanım sınırları belirlemek ve gerekirse psikolojik destek almak, dengemizi korumamızda önemli rol oynar. Kendimize net kurallar koymak ve bu kurallara uyum sağlamak, bağımlılığı önlemede etkilidir.
- Gerçek ve somut ilişkileri önceliklendirmeli, yüz yüze iletişimi teşvik etmeliyiz. Aile, arkadaşlar ve yakın çevremizle olan ilişkilerimizi dijital ortamın ötesinde güçlendirmeye özen göstermeliyiz.
- Dijital ortamların pekiştirici etkisi, bağımlılığı artırabilir ve bu da kişide farklı benlik algılarına yol açabilir. Örneğin, sanal ortamda kendimizi daha başarılı, sosyal ve statü sahibi hissederken, gerçek hayatta bu özelliklerimiz tam anlamıyla yansıyamayabilir. Bu durum, içsel çatışmalara ve psikolojik ayrışmalara zemin hazırlar.
- Fiziksel aktiviteler ve kültürel etkinlikler, dijital bağımlılığı engellemede etkilidir. Spor yapmak, tiyatro, sinema, fuar ve mesleki gelişim faaliyetleri, gerçek dünyadan kopmamıza engel olur ve yaşam kalitemizi artırır.
- İçeriği amaç odaklı kullanmalıyız. Boş zamanlarımızı rastgele değil, ilgi alanlarımıza uygun şekilde, örneğin gezip görmek veya öğrenmek istediğimiz konuları araştırmak gibi amaçlarla değerlendirmeliyiz.
- Bilgi edinmek, bilgi paylaşmak ve üretmek gibi amaçlarla dijital ortamları kullanmalıyız. Bu sayede, dijital dünyayı sadece tüketici değil, aynı zamanda üretici konumuna getirmiş oluruz.
Yetişkinler ve Gençler İçin Farklılıklar Var mı?
Serdar Körük, bu konuda şu görüşleri paylaştı: Hayır, çok farklı olduklarını düşünmüyorum. Bağımlılıkların gelişimsel süreçleri, çocukluktan ergenliğe ve oradan da yetişkinliğe uzanan bir seyir gösterir. Günümüzde çevrimiçi oyun bağımlılığı artış gösteriyor çünkü bu bağımlılık, teknolojiyle büyüyen bireylerde daha yaygın hale geliyor. Bir yetişkin, çocuk ya da ergen gibi kendini kontrol etme ve regüle etme becerisine sahip olsa da, bu beceriler çocukluk ve ergenlikte yeterince gelişmediyse, ilerleyen yıllarda bu becerilerin kazanılması zorlaşabilir.
Sonuç olarak, teknolojiyi bilinçli ve amaçlı kullandığımızda, hem psikolojik sağlığımızı koruyabilir hem de dijital dünyadan en iyi şekilde faydalanabiliriz.
