Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) 2022 Yıl Sonu Değerlendirmeleri ve Sektör Perspektifi
Modern gıda perakendesinin ülkemizdeki öncü temsilcisi Gıda Perakendecileri Derneği (GPD), sektörel gelişmeler, ekonomik göstergeler ve güncel gündemle ilgili detaylı açıklamalarda bulundu. Yönetim Kurulu Başkanı Alp Önder Özpamukçu, 2022 yılını değerlendirerek sektördeki büyüme ve değişim dinamiklerine ışık tuttu.
Özpamukçu, 2022 yılı sonunda toplam gıda perakende pazarının yaklaşık 1,1 Trilyon TL büyüklüğe ulaştığını ve bunun yaklaşık 500 milyar TL’lik kısmının modern, yani organize kanal tarafından temsil edildiğini açıkladı. Bu büyümenin, özellikle enflasyon oranlarının ve fiyat dalgalanmalarının etkisiyle doğal bir gelişim olduğunu vurgulayan Özpamukçu, ülke ekonomisi ve sürdürülebilir kalkınma açısından bu gelişmenin oldukça önemli olduğunu dile getirdi.
Türkiye’de modern kanalın toplam pazar içindeki payının yaklaşık %45 seviyesinde olduğunu belirten Özpamukçu, Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında bu oranın halen düşük kaldığını ifade etti. Avrupa’da bu oranlar %70 ila %90 arasında değişmekte olup, bu durumun rekabet ortamını güçlendirdiğine ve enflasyonla mücadeleye katkı sağladığına dikkat çekti. Ayrıca, sektördeki dönüşüm ve değişimin, tüketici refahını artırmak, istihdam olanaklarını genişletmek ve dijitalleşme yoluyla verimlilik sağlamak açısından kaçınılmaz olduğunu vurguladı.
Gıda Fiyatlarındaki Seyir ve Algı Yönetimi
Gıda fiyatlarının seyri ve bu konuda oluşan toplumsal algı üzerine de değerlendirmelerde bulunan Özpamukçu, özellikle marketlere yönelik yanlış anlaşılmaların sorunun çözümünü zorlaştırdığını belirtti. “Bazı temel ürünlerde tarladan market reyonuna kadar olan süreçteki maliyetleri göz ardı ederek, sadece market fiyatını karşılaştırmak ve kar oranını anlatmak, durumu yanlış anlamaya yol açıyor.” şeklinde açıklamada bulundu.
O, özellikle meyve ve sebze gibi ürünlerde %15 seviyesindeki fire oranlarına ve toplamda 15 milyar dolar civarında gerçekleşen fire ve kayıplara dikkat çekti. Bu ürünlerin tarladan tüketiciye ulaşana kadar, işçilik, nakliye ve lojistik maliyetleriyle birlikte fiyatların her aşamada farklılık gösterdiğine dikkat çekti. Ayrıca, modern satış noktalarının büyük çoğunluğunun müşteri çekmek adına düşük kar veya zararına çalıştığını ve toplam pazar paylarının %10’u geçmediğini belirtti. Bu gerçeklerin göz ardı edilmesiyle, maliyet artışlarının ve enflasyonun temel sorun olarak görülmesini engellediğine vurgu yaptı.
Tüketici Tercihleri ve Kanal Çeşitlendirmesi
Rekabet ortamında esas karar vericinin tüketici olduğunu belirten Özpamukçu, teknolojinin ve e-ticaretin hızla geliştiği günümüzde, verimli olanların öne çıktığını ve tüketicinin tercihini bu doğrultuda belirlediğine işaret etti. Yıllar içinde geleneksel kanalın, özellikle 50 m2 altı küçük mağazaların azalmasıyla birlikte, uzmanlaşmış esnafın (manav, kasap, balıkçı) ise 6.620 yeni noktaya yükseldiğine dikkat çekti.
Modern perakendenin istihdam üzerindeki olumlu etkisinin devam ettiğine değinen Özpamukçu, 2025 yılına kadar yaklaşık 60 bin yeni istihdam sağlanacağı öngörüsünde bulundu. 2016’dan 2022’ye kadar yaklaşık 122 bin kişinin iş gücüne katıldığını ve toplamda 524 bin kişinin aktif gelir kaynağı olarak sektörden faydalandığını belirtti. Bu rakamların, ekonomik kalkınma ve sosyal gelişim açısından büyük bir başarı olduğunu vurguladı.
Verimlilik ve Üretim Alanında Seferberlik Çağrısı
Gıda perakende sektörünün kar marjlarının genellikle %2-3 seviyelerinde seyrettiğine dikkat çeken Özpamukçu, başarıyı sürdürebilmek için verimlilik artışının temel olduğunu belirtti. Bu noktada, kamu ve sektör paydaşlarının iş birliği ve koordinasyonunun hayati öneme sahip olduğunu vurguladı.
“Gıda perakendesine bütüncül yaklaşmak, geleneksel ve modern kanal entegrasyonunu hızlandırmak ve tarım-hayvancılıkta verimliliği artırmak en temel hedefimiz olmalı” diyerek, Planlı Üretim, Güçlü Kooperatifler ve Birlikler ile sektörün güçlendirilmesi ve enflasyonla mücadele edilmesi gerektiğine değindi. Ayrıca, yeni açıklanan Orta Vadeli Plan kapsamında, devletimizin belirlediği hedeflere ulaşmak için tüm sektörlerin uyum içinde hareket etmesi gerektiğini sözlerine ekledi.
GPD’nin Kuruluşu ve Sektöre Katkıları
2012 yılında kurulan Gıda Perakendecileri Derneği (GPD), ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde faaliyet gösteren modern gıda perakendecileri ile hızlı restoran ve kahve zincirlerinin temsilciliğini üstlenmektedir. Üyeleri aracılığıyla yaklaşık 40 bin satış noktası ve 450 bin çalışan ile büyük bir istihdam ve ekonomik katkı sağlamaktadır. Bu yapı, kayıtlı ekonomiye önemli ölçüde destek vermektedir.
