Günümüz Dünyasında Yapay Zeka ve Dijital Asistanların Yeri
Yapay zeka teknolojileri ve dijital asistanlar, modern yaşamın vazgeçilmez unsurları haline gelmiş durumda. Uzmanlar, bu teknolojilerin hayatı kolaylaştırıcı ve aynı zamanda potansiyel riskler taşıyan yönlerini dikkatle incelemekte. Uzmanlar, insanların bu teknolojilerle kurduğu ilişkinin, onları dost mu yoksa düşman mı yapacağı konusunda belirleyici olacağını vurguluyorlar. Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Barış Erdoğan, sanal varlıklarla kurulan kısa vadeli ilişkilerin zaman zaman sorunlara yol açabileceğine dikkat çekerek, “Sanal dostluklar, yaşam kalitesini artırmak adına önemli bir araç olsa da, uzun vadede insanın temel ihtiyaçları olan dokunma, hissetme, mimikleri anlama ve gerçek insani bağlar kurma isteğini gölgeleyebilir.” dedi.
Teknolojilerin Günlük Hayattaki Olumlu Etkileri
Prof. Dr. Erdoğan, teknolojik gelişmelerin bireylere sunduğu avantajlara değinerek, özellikle yapay zekanın günlük yaşamı nasıl kolaylaştırdığını şöyle açıkladı: “Artık yol tarifleri ve trafik durumları konusunda eskisi gibi harita ve yol tarifi arayışına gerek kalmadı. Bu noktada GPS ve navigasyon uygulamaları, en uygun rotaları sunarak zaman ve enerji tasarrufu sağlıyor. Ayrıca bilgiye erişim artık çok daha hızlı ve demokratik hale geldi. Yabancı dildeki metinleri anında kendi dilimize çevirebilen, telaffuzumuzu düzelten ve dil öğrenimimizi destekleyen yapay zekâ uygulamaları, eğitim ve iletişim alanlarında devrim yaratıyor.”
Yapay Zekanın Toplumsal ve Etik Boyutları
Ancak, Prof. Dr. Erdoğan, yapay zekanın sadece olumlu yönleriyle değil, aynı zamanda etik sorunlar ve olası manipülasyonlar ile de ilgilenilmesi gereken karmaşık bir alan olduğunu belirtiyor. “Yapay zeka algoritmalarını geliştirenler, genellikle belli bir beğeni, siyasi görüş veya ekonomik çıkarlar doğrultusunda kararlar alıyorlar. Bu durum, algoritmaların yönlendirmeleriyle insanların düşünce ve tercihlerini etkileyebileceği endişesini beraberinde getiriyor. Ayrıca, çoğu zaman yapay zekayı geliştirenlerin cinsiyet ve kültürel algıların etkisiyle, robotların dişi veya erkek karakterlerle tasarlandığını görüyoruz. Bu durum, dijital ortamda bir ‘dijital erkeksi’ ve ‘dijital dişi’ algısının oluşmasına neden oluyor.”
Filmler ve Sanal İlişkiler
Yapay zekayla kurulan duygusal bağların toplumsal etkilerini örnekleyen en çarpıcı anlatımlardan biri, Spike Jonze’un yönettiği HER filmidir. Bu filmde, yalnızlık ve yaratıcılık sorunu yaşayan Theodore karakteri, sesli yapay zeka Samantha ile kurduğu ilişki sonucunda gerçek duygular yaşar. Ancak zamanla, Samantha’nın aynı anda binlerce kişiyle ilişkide olduğunu öğrenmesi, Theodore’da değersizlik ve yalnızlık duygularını tetikler. Bu anlatım, yapay zekanın insana sunduğu duygusal deneyimlerin, uzun vadede gerçek insan ilişkilerini nasıl etkileyebileceği konusunda önemli ipuçları sunar.
Yalnızlık ve Sanal Dostluklar
Günümüzde, modern toplumların en ciddi sorunlarından biri haline gelen yalnızlık, insanların sanal ortamlarda yeni arkadaşlar ve sanal varlıklar aramasına neden oluyor. Prof. Dr. Erdoğan, bu durumu şöyle özetliyor: “Yalnızlık, yalnızca bireylerin değil, toplumların genel sağlığı üzerinde de olumsuz etkiler yaratıyor. Geleneksel anlamda sosyalleşme imkanları kısıtlandığında, insanlar sanal dünyada sanal varlıklarla arkadaşlık kurmayı tercih ediyorlar. Bu sanal dostluklar, başlangıçta yaşam kalitesine katkı sağlasa da, uzun vadede insanın temel insani ihtiyaçlarından mahrum kalmasına neden olabilir. İnsan, dokunma, hissetme ve gerçek duygusal bağlar kurma ihtiyacını karşılamak için yine gerçek insanlara yönelmeli.”
Sonuç ve Gelecek Perspektifi
Prof. Dr. Erdoğan, teknolojilerin insan hayatına olumlu katkıları kadar, olası olumsuzluklarını da göz önünde bulundurmak gerektiğine vurgu yapıyor. “İnsan ve yapay zeka ilişkisi, hem bilim kurgu filmlerinde hem de gerçek yaşamda sürekli olarak yeni biçimlerde karşımıza çıkıyor. Bu ilişkilerin sağlıklı ve etik kurallar çerçevesinde gelişmesi, toplumların geleceği açısından hayati önem taşıyor. Yaratıcı ve bilinçli bir şekilde kullanıldığında, yapay zeka toplumların gelişimine katkı sağlar; aksi takdirde, toplumsal yapıyı olumsuz etkileyebilir.”
